Styczeń to miesiąc, który z Bożej Opatrzności otwiera kalendarzowy Nowy Rok. W sercu każdego człowieka pojawia się wiele pytań, obaw, planów, postanowień i nadziei.
U progu tego roku pragniemy podjąć refleksję nad tematem godności człowieka, zwłaszcza w odniesieniu do osób starszych.
Godność – fundament odniesień do siebie samego, do drugiego człowieka i do Boga.
„Godność ma duże znaczenie w pedagogice. Chodzi o to, aby człowiek rozpoznał w drugim człowieku osobę, Kogoś, kto kocha, ufa i wierzy. Nie należy traktować drugiej osoby jak przedmiotu i nie zwracać się do niej wyłącznie w sposób prawniczy (jak do interesanta). Należy zwracać się do drugiego człowieka relacjami osobowymi: wiarą, nadzieją i miłością i nie zapominać, że człowiek jest godny takiego traktowania”[1]. Dlaczego godny? Ponieważ życie jakie ma otrzymał od Boga Ojca. Każde życie jest darem od Niego otrzymanym, zatem każdy jest chciany, kochany, a nawet więcej „wyryty na obu Jego dłoniach” (Iz 49,16) od momentu poczęcia aż do naturalnej śmierci.
Takie odniesienia kształtują się najpierw w rodzinie, która jest „miejscem stwarzania Kościoła domowego, w którym żyje się wiarą. Jest wspólnotą życia, czyli miejscem relacji – niezwykłych więzi”[2]. Współczesna kultura określana jako kultura samo-odniesienia, zamyka człowieka na wszelkie relacje, które są niezbędne do harmonijnego rozwoju. Stąd tak wiele obojętności na prawdę, negacja odpowiedzialności, prymitywna wolność. Pasja poszukiwania prawdy, która powinna łączyć wszystkich zostaje zastąpiona pustką – szczególnie w międzyludzkich relacjach. Pociąga to za sobą fatalne konsekwencje: obojętność na drugiego, zanik poczucia odpowiedzialności, oraz szacunku dla godności drugiego człowieka. Obecne relacje zostają okaleczone z wolności, gdyż w byciu razem nie potrzeba drugiego z którym można poznawać prawdę, którą odkrywa się tylko w relacji[3]. Dlatego tak ważnym miejscem w wychowaniu, przede wszystkim rodzinnym, powinno być prawidłowe odniesienie do ludzi starszych, chorych, samotnych.
Dzisiaj każdy potrzebuje doświadczenia bezwarunkowej miłości, szczególnie ci, których życie jest we współczesnej kulturze zagrożone: dzieci, osoby starsze, chore, niepełnosprawne. Stąd każdy z nas ma ważne zadanie, by swym życiem głosić: „Bóg cię kocha, Chrystus przeszedł dla ciebie, Chrystus dla ciebie jest «Drogą i Prawdą, i Życiem» (J 14, 5)” (CL 34).
Czy w Rodzinach starsi Dziadkowie, chorzy, samotni czują, że są potrzebni?
Formowane cnoty, jakie są pomocne w budowaniu relacji opartych na godności człowieka:
Pietyzm – jako szacunek do własnych korzeni, do rodziców, przodków. Wyrażać się może poprzez odwiedziny rodziców i dziadków, spotkania na niedzielnym obiedzie. To także możliwość odwiedzin osób samotnych w sąsiedztwie powiązanych z zaniesieniem im dobrego słowa. Dzieci mogą przygotować tradycyjną laurkę dla Dziadków (nie tylko tych spokrewnionych więzią rodzinną).
Szacunek – jako właściwe odniesienie do ludzi starszych. Może wyrażać się poprzez np. ustąpienie miejsca w autobusie, Kościele, kolejce w sklepie.
Posłuszeństwo – jako podjęcie życzeń osoby, której podlegamy. Wyrażać się może poprzez uważność na to, co w codziennych relacjach do siebie nawzajem mówimy. Rodzice do dzieci, dzieci do Rodziców. Małżonkowie między sobą.
Prawdomówność – czyli mówienie prawdy ze względu na DOBRO – może między Wami w Waszej rodzinie potrzebna jest szczera, prawdziwa rozmowa, by odbudować zniszczone relacje.
s. Dorota Gościńska SBDNP
Warto posłuchać: https://youtu.be/CrKmBD5efIA – konferencja Moniki i Marcina Gajdów, którzy ukazują jak ważne w wychowaniu dzieci jest mądre stawianie granic. Gdy dziecko wie, że nie wszystko mu wolno, że są granice, których przekroczyć nie może, wtedy czuje się bezpieczne. Dzisiaj tak bardzo potrzeba mądrego stawiania granic, aby dzieci już od najmłodszych lat wdrażać w postawy budowania relacji opartych na godności każdego człowieka.
[1] M. Krasnodębski, Człowiek i paideia. Realistyczne podstawy filozofii wychowania, Warszawa 2009, str. 228.
[2] T. Sakowicz, Tożsamość współczesnej rodziny wobec niebezpieczeństw zmieniającej się rzeczywistości na przykładzie nauczania Ojca Świętego Franciszka, str. 23, w: Rodzina miejscem integralnego rozwoju i wychowania, red. Danuta Opozda, Lublin 2015.
[3] Por. A. Cencini, Od relacji do uczestnictwa, Kraków 2004, str. 17-21.
Obraz bryandilts z Pixabay