Jezus Chrystus przekazał ludziom wszystkie prawdy konieczne do osiągnięcia zbawienia. Ten depozyt prawd wiary powierzył Kościołowi, by go strzegł i przekazywał wiernie wszystkim pokoleniom ludzkim. Kościół wierny i posłuszny swemu Założycielowi, czyni to jak ów ewangeliczny ojciec rodziny, który ze swego skarbca wydobywa rzeczy stare i nowe. Proces ten ma miejsce w życiu jednostek, kiedy prawdy Boże zostają przekazane człowiekowi już we wczesnym dzieciństwie, a w dalszych latach jego życia stanowią treść jego życia i są przedmiotem refleksji. Odnosi się to także do prawdy o Miłosierdziu Bożym, która będąc „stara” jak sama ludzkość, jest równocześnie „nowa” i ciągle aktualna, gdyż potrzebna jest do zbawienia wszystkim ludziom.
Miłosierdzie to nade wszystko przymiot Boga; miłość Boga do człowieka, niosąca zbawienie. Kiedy wierna i nieodwracalna miłość Boga zderza się z niewiernością, z grzechem człowieka, przybiera charakter miłosierdzia[1].
„Bóg będąc bogaty w miłosierdzie, przez wielką swą miłość, jaką nas umiłował, i to nas, umarłych na skutek występków, razem z Chrystusem przywrócił do życia”[2]. Miłosierdzie jest istotnym wymiarem miłości, jest odpowiedzią pełną miłości w zetknięciu się ze złem duchowym i materialnym. Pełnia tej miłości objawiła się w Jezusie Chrystusie – w Jego ofierze krzyża. Krzyż Chrystusa jest szczególnym miejscem objawienia się Miłosierdzia Bożego, jest jakby dotknięciem odwieczną miłością najboleśniejszych ran ziemskiej egzystencji człowieka.
Głębia przesłania zawartego w tajemnicy Miłosierdzia Bożego staje się niezaprzeczalnym imperatywem przypominania i wyjaśniania tej prawdy wiary. Głównym przewodnikiem na przełomie dwudziestego i dwudziestego pierwszego wieku na drodze tematyki Bożego Miłosierdzia był św. Jan Paweł II. Jako Papież wniósł do Kościoła powszechnego bogactwo i świadectwo kultu Miłosierdzia Bożego. Homilie i przemówienia Ojca Świętego, wygłaszane podczas pielgrzymek do Polski, miały swoją niepowtarzalną wartość, wtedy gdy były wygłaszane – wtedy też owocowały; ale prawdą jest i to, że papieskie nauczanie wciąż nie przebrzmiało, ma wartość nieprzemijającą. Św. Jan Paweł II uczył postrzegać w świetle wiary wszystkie dziedziny życia: pracę, cierpienie, rodzinę, życie społeczne. Dar osoby św. Jana Pawła II, Jego pontyfikatu i Jego pielgrzymek do Ojczyzny jest wielkim zadaniem i zobowiązaniem dla pokolenia tych, którzy Go spotkali i dla każdego z nas.
W obecnym stuleciu, kiedy zło urasta niemal do gigantycznych rozmiarów, a człowiek okazuje się tak słaby i bezsilny wobec naporu zła, Bóg nie przygląda się temu biernie i bezczynnie, lecz spieszy człowiekowi z pomocą, podsuwając mu skuteczne środki zaradcze i obronne przeciw złu. Bóg daje wielkich mistyków, którzy prowadzą prostą drogą do Boga. Taką mistyczką, która żyła na ziemi przed drugą wojną światową była św. Siostra Faustyna, do której Jezus zwrócił się słowami: „Nie znajdzie ludzkość uspokojenia, dopóki nie zwróci się z ufnością do miłosierdzia mojego”[3]. Zwrócenie się do Miłosierdzia Bożego jest warunkiem pokoju dla jednostek, rodzin i całej ludzkości.
Rzeczywistość wytworzona przez współczesny postęp cywilizacyjny niesie ze sobą dobrobyt, wysoki poziom techniki oraz liczne udogodnienia w codziennym życiu. We współczesnym świecie można zaobserwować dynamiczne wielopłaszczyznowe przemiany. Właściwy kierunek tych przemian nadaje współczesnemu światu określony kształt i pozwala prawidłowo funkcjonować wszystkim jednostkom ludzkim.
Niestety, pośród współczesnych przemian są i takie, które mają destrukcyjny wpływ na samą strukturę człowieka, wytwarzając konsumpcyjny styl życia. Zapewniając człowiekowi zdobycze materialne, komfort, wspaniałe perspektywy, często uderza w jego godność i podmiotowość, traktując go przedmiotowo. Sytuacja ta wzywa do ponownego wyeksponowania takiego modelu współczesnego świata, w którym osoba ludzka będzie jedynym podmiotem i celem współczesnych procesów rozwojowych. Warto zauważyć, że szczególnie ta właśnie prawda została wyeksponowana w przesłaniu o Miłosierdziu Bożym.
Zgłębianie prawdy o Miłosierdziu Bożym stawia współczesnemu człowiekowi szereg pytań dotyczących szacunku dla Boga, sumienia, wiary, dobra, prawdy i miłości. Życie współczesne poddawane jest krytycznej refleksji w każdej sytuacji, w której odchodzi od wspomnianych wartości aż do tragizmu wojny. Zagadnienie potrzeb związanych z integralnym rozwojem współczesnego człowieka, który w przesłaniu o Miłosierdziu Bożym odczytuje prawdę o Bogu i o sobie samym, zawarte jest w licznych publikacjach. W dobie intensywnych i wielopłaszczyznowych przemian tematyka ta inspiruje autorów wielu publikacji naukowych, również przedstawicieli środowisk naukowych katolickich uczelni.
Homilie i przemówienia św. Jana Pawła II wygłoszone podczas pielgrzymek do Ojczyzny stanowią twórczy dialog z myślą przedstawicieli świata nauki, a ich niezaprzeczalną wartością jest to, że Papież dzielił się w nich tym, co sam przeżywał – ukazywał drogę, którą sam kroczył.
Św. Jan Paweł II podkreślał, iż przeznaczeniem człowieka – zamierzonym przez Stwórcę – jest jego uczestnictwo w życiu samego Boga. Bóg, będąc z istoty swej Miłością i Najwyższym Dobrem, pragnie także uszczęśliwić człowieka, dopuszczając go do udziału w swej Boskiej naturze i życiu.
Prawda o Miłosierdziu Bożym jest dla wierzących źródłem szeregu impulsów i siłą do wewnętrznej pracy nad sobą. Chrześcijanie przemienieni doznanym Bożym Miłosierdziem pragną w duchu miłosierdzia przemieniać świat wokół siebie. Można więc powiedzieć, że Miłosierdzie Boże ma również wymiar wychowawczy – uczy chrześcijan „wyobraźni miłosierdzia”.
Miłosierdzie okazywane bliźnim nie jest jedynie rodzajem słabości i miękkością charakteru, ale niejednokrotnie heroiczną ofiarą dla wstrząśnięcia ich sumieniem. Niełatwo jest być miłosiernym, zwłaszcza, gdy ktoś nadużywa dobroci ludzkiej, a jednak w myśl prawdy o Miłosierdziu Bożym, chrześcijanin powinien pomimo tego wiernie realizować wezwanie do naśladowania Boga bogatego w Miłosierdzie.
Źródłem mocy w procesie wychowania do życia „wyobraźnią miłosierdzia” jest nabożeństwo do Miłosierdzia Bożego. Wyraża się ono poprzez kult obrazu Jezusa Miłosiernego, przeżywanie godziny Miłosierdzia Bożego, regularne odmawianie koronki do Miłosierdzia Bożego oraz praktykowanie nowenny do Miłosierdzia Bożego.
Wychowanie przez Miłosierdzie Boże owocuje w działalności Caritas, w której wyraża się prawda – przypominana niejednokrotnie przez św. Jana Pawła II – iż miłość jest służbą, którą Kościół pełni, aby nieustannie wychodzić naprzeciw cierpieniom i potrzebom, również materialnym, ludzi.
ks. dr hab. Ireneusz Stolarczyk
[1] Por. Jan Paweł II. Encyklopedia nauczania moralnego, red. J. Nagórny, K. Jeżyna, Radom 2005, s. 319.
[2] Ef 2,4-5.
[3] Św. Faustyna, Dzienniczek, nr 300.